بازاڕی خانووبەرەی عێڕاق لەبەردەم دەرفەت، ئاڵنگاری و داهاتووی بازاڕ

2024-09-01

لە پێنج ساڵی ڕابردوودا بازاڕی خانووبەرەی عێڕاق بە تایبەت لە بەغدا بەرزبوونەوە و پێشکەوتنی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە. هەندێک لە ناوچەکان بەرزبوونەوەی ٥٠٪ـیان نرخیان تۆمار کردووە، کە ئەم بەرزبوونەوەیە دەرفەتی قازانجبەخش بۆ ئەو وەبەرهێنەرانە دروست دەکات دەیانەوێ وەبەرهێنان لەم سێکتەرە گەشەسەندووە بکەن. 
 
 
هۆکارەکانی بووژانەوەی ئەو سێکتەرە: 
بۆ ماوەی دوو دەیە کەرتی خانووبەرەی عێراق بەهۆی شەڕ و ململانێ ناوخۆییەکانەوە تووشی پشتگوێخستن بوو. بەڵام لە دوای ساڵی ٢٠٢٠ـەوە کە ٥٧%ی دانیشتووانەکەی تەمەنیان لە خوار ٢٥ ساڵەوەیە، خواست لەسەر خانووبەرە بەرزبووەوە، ئەمەش نرخی خانووبەرە بۆ بەرزترین ئاستی تۆمار کرد. شارەزایان هۆکاری ئەم هەڵکشانە لە نێوان ساڵانی ٢٠٢١ بۆ ٢٠٢٢ دەگەڕێننەوە بۆ هۆکارەکانی وەک سیاسەتەکانی حکومەتی عێراق و بانکی ناوەندی، لەوانە چاپکردنی زیاتر لە ٤٥ ترلیۆن دینار کە بازاڕی خانووبەرەی بووژاندەوە، هەروەها چالاکییەکانی سپیکردنەوەی پارە کە زیاتر نرخەکانیان هەڵئاوساند. 
 
 
بەهای بازاڕ و وەبەرهێنانی پێشبینیکراو: 
بازاڕی خانووبەرەی عێراق کە لە ئێستادا بەهای زیاتر لە ١.١ ملیار دۆلارە، پێشبینی دەکرێت بە ڕێژەی ساڵانەی ٤.٤% گەشە بکات و تا ساڵی ٢٠٢٨ بگاتە ١.٣٢ ملیار دۆلار. کەرتەکە لە ماوەی دوو ساڵدا ١٥٠% گەڕانەوەی وەبەرهێنانی بەدەستهێناوە. بە هەمان شێوە شوقەیەکی دوو ژووری نووستن لە کۆمەڵگای دەروازەی عێراق لە بەغدا لە ٣٠٠هەزار دۆلارەوە لە ساڵی ٢٠٢٢ بۆ ٤٥٠ هەزار دۆلار بەرز بووەتەوە. 
 
ئاڵنگارییەکانی بەردەم سێکتەری خانووبەرەی عێڕاق: 
کەرتی خانووبەرەی عێراق سەرەڕای گەشەسەندنی، بەهۆی ناسەقامگیریی سیاسی و بەربەستی بیرۆکراتی و پەرەپێدانی ژێرخانی نایەکسانەوە کێشەی هەیە. سەرەڕای ئەوەش، پشتبەستنی بازاڕ بە مامەڵەی نەختینەیی، شتەکان بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان ئاڵۆزتر دەکات، کە زیاتر بەهۆی کرێی بانکیی زۆر و دواکەوتنی گواستنەوەکانەوە بارگرانییان لەسەرە. 
 
یەدەگی داهاتوو لەگەڵ دەستپێشخەریەکانی حکوومەت: 
لە مەنسور کە نرخەکان دەگاتە ٤٠٠٠ دۆلار بۆ هەر مەتر چوارگۆشەیەک، پسپۆڕان پێشبینیی دابەزینی نرخ دەکەن لەکاتێکدا حکومەت فرۆشتنەکان ڕێک دەخات و شارە نوێیەکان پەرە پێدەدات کە یەکەکان بە ٨٥٠ هەزار-٩٠٠ هەزار دینار بۆ هەر مەتر چوارگۆشەیەک پێشکەش دەکەن. ئەم هەوڵانە ئامانجیان ئەوەیە موڵکەکان بە نرخێکی گونجاوتر لە دەوروبەری بەغدا دابین بکەن. 
 
بژاردە سەلامەتەکان و وەبەرهێنانە قازانج بەخشەکان: 
هەرچەندە بازاڕی خانووبەرەی عێراق مەترسیدارە، بەڵام شارەکانی وەک کەربەلا، نەجەف، موسڵ، ئەنبار و تکریت بە وەبەرهێنانی سەلامەتتر دادەنرێن بەهۆی زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان و خواست لەسەر خانووبەرە. تەنانەت ئەگەر داهاتەکەی هێندەی بەغداش زۆر نەبێت. هەروەها وەبەرهێنان لە گەڕەکەکانی بەغدا هەم وەک سەلامەت و هەم بە ئەگەری قازانج سەیر دەکرێت.